ÇALIŞTIKÇA VEYA PRİM ÖDEDİKÇE EMEKLİ AYLIĞI DÜŞER Mİ?
Mehmet DENİZ
Sosyal Güvenlik Kurumundan emekli talebinde bulunan SSK sigortalılarının emekli aylıkları hesaplanırken üç ayrı sistem uygulanmaktadır. 31.12.1999 öncesi hizmetler, 01.01.2000-30.09.2008 tarihleri arası hizmetler ve 01.10.2008 tarihi sonrası hizmetler. Bu üç farklı hesaplamayla tespit edilen kısmi aylıkların birleştirilmesi neticesinde sigortalının bugün itibariyle alacağı emekli maaşı ortaya çıkmaktadır;
1) 31.12.1999 tarihi öncesi çalışmaları Gösterge X Katsayı X Aylık Bağlama Oranı (ABO) sistemine göre hesaplanıp aylık emekli maaş tutarı tespit edilmektedir. Bu tarihten önceki prim gün sayınız ne kadar fazla ise bağlanacak emekli aylığı da o kadar yüksek olmaktadır. 31.12.1999 öncesi çalışmalara uygulanan aylık bağlama oranı (ABO) bu tarihten sonraki dönemlere nazaran daha yüksek olmaktadır. İlk 5000 iş gününe kadar aylık bağlama oranı % 60, bunun üzerindeki günlerin her 240 günü için % 1 artırılarak aylık bağlama oranı bulunmakta, prim ödeme gün sayısı 9000 olan bir sigortalının aylık bağlama oranı % 76’lara kadar çıkmaktadır.
2) 01.01.2000-30.09.2008 tarihleri arası çalışmalarında ise aylık bağlama oranları (ABO) değiştirilerek, gösterge sisteminin yerine TÜFE-GELİŞME HIZI-GÜNCELLEME KATSAYISI sistemi getirilmiştir. İlk 3600 iş günü için % 35, sonraki 5400 iş gününün her 360 günün için % 2, 9000 iş gününden sonraki her 360 gün için % 1,5 oranları uygulanmış; prim ödene gün sayısı 9000 olan bir sigortalının aylık bağlama oranı % 65’lere kadar düşmektedir.
3) 01.10.2008 tarihinden sonraki çalışmalarında ise aylık bağlama oranları ve yanı sıra Gelişme hızı oranı (% 30) yeniden değiştirilerek sistem devam ettirilmiştir. Aylık bağlama oranı % 35’den düşük olmamak şartıyla her yıl için % 2 oranı uygulanmaya başlanmış; prim ödeme gün sayısı 9000 olan bir sigortalının aylık bağlama oranı % 50’lere kadar düşmektedir.
Uzmanlarca yapılan hesaplamalarda;
-15 yıl (5400 gün) ile emekli olan bir sigortalının 31.12.1999 öncesi aylık bağlama oranı % 60, 01.01.2000-30.09.2008 arası % 43, 01.10.2008’den sonra ise % 28,
-20 yıl (7200 gün) ile emekli olan bir sigortalının 31.12.1999 öncesi aylık bağlama oranı % 69, 01.01.2000-30.09.2008 arası % 55, 01.10.2008’den sonra ise % 40,
-25 yıl (9000 gün) ile emekli olan bir sigortalının 31.12.1999 öncesi aylık bağlama oranı % 76, 01.01.2000-30.09.2008 arası % 65, 01.10.2008’den sonra ise % 50,
olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla emekli maaşlarının en düşük olduğu hatta prim ödendikçe emekli maaşlarının eksildiği dönem 01.10.2008 tarihinden sonraki çalışmaları kapsayan dönem olarak karşımıza çıkmaktadır.
Emekli maaşlarını belirleyen en önemli husus sigortalının çalışırken aldığı brüt aylık ücret olduğundan, çalışanlar gerçek ücretlerinin maaş bordrolarında gösterilmesini sağlamalıdırlar. Diğer taraftan sadece son birkaç yılda yüksekten prim ödemek yüksek miktarda emekli maaşı almada etkili olmayacağından ileriye dönük emeklilik planlamasında bu husus göz önünde bulundurulmalıdır. Aynı anda SSK ve Bağ-kur sigortalısı olanların da Bağ-kur primlerini de ödemeleri yüksek maaş almalarında etkili olacaktır. Askerlik borçlanması, yurtdışı borçlanması veya isteğe bağlı sigortalılık ödemelerini günlük asgari tutarın katlarının üzerinde yapmaları da emekli maaşlarının artmasında önemli rolü bulunmaktadır.
SONUÇ: Yüksek emekli maaşı almanın yolu her ne kadar yüksek SGK primi ödemekten geçmekte ise de, uygulanmakta olan mevcut emeklilik maaş bağlama sisteminin özellikle de 01.10.2008 tarihinden sonra uygulanan sistemin yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir.
