Asırlık renk ekonomiye kazandırıldı
Osmanlı döneminin efsanevi tonu olarak bilinen Edirne kırmızısı (Rouge d'Adrinople), yürütülen uzun soluklu çalışmaların ardından yeniden kentin kültürel ve ekonomik değerleri arasına girdi. Bir dönem üretim sırrının Avrupa'ya taşınmasıyla adeta bir 'sanayi casusluğu hikâyesine' konu olan bu özel renk, artık yeniden Edirne topraklarında üretiliyor.
15.yüzyılda Edirneli ustalar tarafından geliştirilen ve 18. yüzyılda Avrupa’da da üretilmeye başlanan Edirne kırmızısı, yıllar içinde unutulmaya yüz tutmuştu. Ancak Edirne Valiliği, Edirne Belediyesi ve Trakya Üniversitesi iş birliğiyle sekiz yıl önce başlatılan proje sayesinde, bu tarihi renk yeniden canlandırıldı.
Proje kapsamında düzenlenen sempozyumlar, tanıtım etkinlikleri ve bilimsel araştırmalar ile rengin elde edildiği Rubia tinctorum (kök boya bitkisi) yeniden toprakla buluştu. Tarım ve Orman Bakanlığı Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün Tıbbi, Aromatik ve Boya Bitkileri Bahçesi’nde başlatılan deneme ekimleri başarıyla sonuçlanırken, kök boya üretimi artık yaygınlaştırılıyor.
Uzunköprü ilçesinde üretici Şenol Ataç tarafından 10 dekarlık alanda yapılan ekimlerin ilk hasadı traktörlerle gerçekleştirildi. Bitkiden elde edilen doğal boya, bir tekstil firması tarafından değerlendirilerek kravat, fular, elbise ve hediyelik eşyaların üretiminde kullanıldı. Böylece Edirne kırmızısı, hem kültürel miras hem de yeni bir ekonomik değer olarak yeniden hayat buldu.
Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Adnan Tülek, Edirne kırmızısının kentin simgesel bir değeri olduğunu belirterek, “Doğal ve organik boyacılığa ilginin arttığı bir dönemde bu rengin yeniden gündeme gelmesi çok önemli. Kök boya bitkisinin üretimi konusunda ciddi mesafe katettik. Edirne kırmızısı artık sadece bir tarih değil, aynı zamanda geleceğe uzanan bir ekonomik fırsat,” dedi.
Rubia bitkisinin iki ila üç yıl arasında kök verimini tamamladığını belirten Tülek, “Kurutulup öğütülen kökler tekstil sektörüne hammadde olarak gönderiliyor. Üreticilerimize örnek teşviklerle bu üretimi artırmayı hedefliyoruz,” ifadelerini kullandı.
Kök boya üreticisi Şenol Ataç ise, elde ettikleri sonuçların oldukça verimli olduğunu belirterek, “Doğal boyalar günümüzde yeniden değer kazanıyor. Laboratuvar sonuçları çok iyi. Elde ettiğimiz kök boya tekstil sektörünün aradığı kaliteye sahip. Talep yüksek olduğu için pazar sorunu yaşamıyoruz,” dedi.
Ataç, önümüzdeki dönemde üretim alanlarını genişleteceklerini belirterek, “Dekar başına ortalama 350 kilogram kök boya elde ettik. Her yıl verim artıyor. Edirne kırmızısı geçmişte olduğu gibi bugün de dünyada adından söz ettirecek,” diye konuştu.
Yürütülen çalışmalarla birlikte, Edirne kırmızısı hem tarihî mirasın korunmasına katkı sağlıyor hem de çiftçilere alternatif gelir kaynağı oluşturarak bölge ekonomisine canlılık kazandırıyor.
