Kültürel miras Edirne Kırmızısı, bilimin ışığında geleceğe taşınıyor
Osmanlı döneminde casusluk olaylarına konu olduğu için 'efsane renk' olarak da bilinen Edirne Kırmızısı'nın kullanım alanları her geçen gün artıyor. Unutulmaya yüz tutmuş olan ve yapılan çalışmalarla tekrar gün yüzüne çıkarılan renk birçok alanda kullanılıyor.
Trakya Üniversitesi (TÜ) Edirne Gülü ve Kırmızısı Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Nilgün Becenen, yürütülen bilimsel çalışmalar sonucunda 'Edirne Kırmızısı'nın doğal kaynağının yeniden üretildiğini ve artık farklı alanlarda kullanılabilir hale geldiğini belirtti.
Doç. Dr. Becenen, Edirne Kırmızısı'nın yalnızca bir boya değil, kentin tarihine, sanatına ve üretim kültürüne damga vurmuş köklü bir miras olduğunu vurguladı.
Trakya Üniversitesi olarak yürüttükleri projelerle bu eşsiz rengi yeniden yaşatmayı başardıklarına değinen Doç. Dr. Becenen, 'Önce farkındalık çalışmalarıyla başladık, ardından rengi elde ettiğimiz kök boya bitkisi (Rubia tinctorum) üzerinde kapsamlı deneme ekimleri yaptık. Yüzlerce deneme sonucunda, tarihî formülün orijinaline ulaştık' dedi.
'Doğal ve katma değerli yeni bir ürün'
Edirne Kırmızısı'nın kaynağı olan kök boya bitkisinin tarımsal üretimine başlandığını belirten Becenen, bu bitkinin bölge çiftçileri için yeni bir gelir kapısı olabileceğini ifade etti. Bu ürünü ayçiçeği veya buğdayın yerine değil, tarımsal çeşitliliği destekleyen tamamlayıcı bir ürün olarak değerlendirdiklerini söyleyen Becenen,' 3 yıl boyunca hasadı yapılabiliyor, köklerinde 30'a yakın farklı renk tonu barındırıyor. Ayrıca alerjen ya da kanserojen hiçbir madde içermiyor. Tamamen doğal bir kaynak olmasıyla öne çıkıyor. Bu özellikleriyle çiftçimize önemli bir katma değer sağlayacak' diye konuştu.
Edirne kırmızısının sadece geçmişin bir parçası değil, geleceğe yön veren bir kültürel miras olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Becenen, rengine duyulan ilginin yeniden arttığını söyledi.
Edirne Kırmızısı'nı yalnızca kumaş boyalarında değil, ev dekorasyonu, çini sanatı, ahşap boyama ve hediyelik eşya tasarımı gibi birçok alanda da kullanabildiklerini aktaran Becenen,'Renk hem canlı hem kalıcı; aynı zamanda çevre dostu bir üretim yöntemiyle elde ediliyor. Düz boya olarak olduğu kadar baskı tekniklerinde de başarıyla uygulanabiliyor' ifadelerini kullandı.
'Yüzyıllar öncesinden günümüze uzanan bir renk'
Edirne kırmızısının tarihi, 15. yüzyıla kadar uzanıyor. Osmanlı döneminde Edirne'de geliştirilen bu özel renk, 18. yüzyılda Avrupa'da 'Rouge d'Adrinople' (Edirne Kırmızısı) adıyla tanındı. Bir dönem formülü casusluk yoluyla Avrupa'ya taşınan renk, o dönemin tekstil sanayisinde büyük ilgi gördü.
Edirne Kırmızısı'nın, bu kentin ruhunu ve üretim geleneğini yansıtan çok özel bir sembol olduğunu belirten Becenen,'Biz bu mirası yalnızca korumak değil, bilimsel yöntemlerle gelecek kuşaklara taşımak için çalışıyoruz' dedi.