Çiçek Aşısı Avrupa'ya Edirne'den Gitti
17'inci yüzyılda Avrupa'da ölümcül bir hastalık olan çiçek aşısına çare Edirne'den gitti. İngiltere büyükelçisinin eşi Mary Monteque, 17'inci yüzyılın başında Edirne'de kaldığı sırada, Türk hekimlerin çiçek mikrobuna çare bulduğunu fark etti. Buradan edindiği aşıyı Londra'ya götürdü. Türk usulü çiçek aşısı oradan da Avrupa'ya yayıldı.
Avrupa Enfeksiyonla Mücadeleyi Edirne'den Öğrendi
Edirne'den Avrupa'ya yayılan Türk usulü çiçek aşısı hakkında bilgiler veren Sultan II. Beyazıt Külliyesi Sağlık Müzesi Müdürü Hakan Akıncı; “Edirne'den Avrupa'ya çiçek aşısının nasıl gittiğini görüyoruz. Leydi Mary Monteque'nin Edirne'de kaldığı esnada İngiltere'ye yazdığı mektupları görüyoruz. Burada kapalı çarşıları gezmiş ve günlük mektuplar yazmıştır. Kaldığı süre boyunca çiçek aşısının Edirne'de yapıldığını görmüştür ve bu tedavi yöntemin Avrupa'ya yayılmasını sağlamıştır.” Dedi.
Osmanlı başkentlerini gezen Leydi Mary Monteque ziyaretlerinde Avrupa'da ölümcül olan çiçek aşısının tedavi edildiğini görüyor. Tedavi sürecindeki hastaların durumunu merak eden Leydi Monteque Edirne'deki seyahati sırasında hastalığın tedavisi hakkında bilgiler aldı.
Aşı İdam Mahkûmları Üzerinde Denendi
Türk çiçek aşısı Avrupa'da on binlerce kişinin canına mal olan hastalığın yenilmesinde büyük rol oynadı. Hastalığın uygulanma aşamalarını anlatan Sağlık Müzesi Müdürü Hakan Akıncı; “ O dönemde aşıcı hanım dediğimiz hekimler hastanın koluna fildişi iğne ile kesik atıyordu. Önceden çiçek hastalığı geçirmiş hastadan alınan püstüller kesilen ve kanayan yaraya ceviz kabuğunda ezilerek bölgeye sürülüyordu. Leydi Monteque çiçek hastalarının tedavileri yapıldıktan 8 – 9 gün sonra hafif ateşlendikten sonra bütün hastalık kayboluyor ve hastalar iyileşiyor. İngiltere'ye yazdığı bir mektubunda bu çiçek aşısından da bahsediyor. İngiltere'de tedavi ilk olarak idam mahkûmları üzerinde denenmeye başlıyor.” Şeklinde konuştu.
Birçok İnsanın Hayatını Kurtarmıştır
İlk olarak idam mahkumlarından sonra çiçek aşısını kendi oğlu Edward üzerinde deneyen Leydi Mary Monteque İngiltere'de aşıyı anlatarak ve uygulayarak yayılmasını sağlıyor. 17'inci yüzyılda Avrupa'daki çiçek hastalığı hakkında bilgiler veren Sağlık Müzesi Müdürü Hakan Akıncı; “17'inci yüzyılın başlarında insanlar Avrupa'da çiçek hastalığı yüzünden hayatlarını kaybediyorlardı. Büyükelçi olan eşiyle birlikte Leydi Monteque bu Türk usulü çiçek aşısını İngiltere'de anlatır. Orada yaygınlaşması için çeşitli çalışmalar yapılır. İngiltere'de ilk olarak aşı idam mahkûmları üzerinde denenir. Hastalığı geçirdiği fark edilen aşı, deri altı aşı sistemi bulunana kadar Avrupa'da kullanılmıştır.” İfadelerini kullandı.
Leydi Mary Monteque'nin Edirne'den götürdüğü Türk usulü çiçek aşısı Avrupa'da binlerce insanın hayatı kurtarmıştır. Çiçek aşısı Edirne'den Avrupa'ya yayılmıştır.Binlerce çiçek hastası insanı kurtarmasından dolayı Leydi Mary Monteque'nin adına kiliselerde rölyef yaptırıldı.
Osmanlı hekimlerinin geliştirdiği birçok tedavi modern tıbba ışık tutmaya devam ediyor.
Ogün Kurkan